2023_GR_00075 - Lokaal Energie- en Klimaatpact 2.1 - Intekenen - Afwijzing

Op 16 december 2022 werd het LEKP 2.1 goedgekeurd door de Vlaamse Regering. Minister Somers trekt 16 miljoen euro uit voor deze versterking van het Lokaal Energie- en Klimaatpact, dat als addendum aan het LEKP 2.0 toegevoegd wordt.

Het LEKP 2.1 gelooft in oplossingen op maat en richt zich daarom specifiek op het wijkniveau. Vlaanderen wil daarmee, samen met de lokale besturen, inzetten op versnelde collectieve renovatie met oog voor sociale diversiteit en op het toegankelijk maken van hernieuwbare energie via energiegemeenschappen. De Vlaamse overheid werkt aan steunmaatregelen om de lokale besturen te helpen bij het bereiken van de doelstellingen.

De Vlaamse overheid mikt op een versnelde uitbreiding van engagementen bovenop het LEKP 2.0 naar aanleiding van de energiecrisis van 2022. Het is meer dan ooit duidelijk geworden dat we als samenleving de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen versneld moeten afbouwen om meer weerbaar te zijn bij toekomstige prijsschokken. Steeds meer huishoudens dreigen anders geconfronteerd te worden met energie-armoede.

De volgende engagementen bovenop die van het LEKP 2.0 liggen ter goedkeuring voor bij de gemeentelijke besturen:

• Realisatie van minstens één thematisch wijkverbeteringscontract waarbinnen een collectieve renovatie wordt gefaciliteerd voor einde 2025. Een thematisch wijkverbeteringscontract kenmerkt zich door 4 elementen: (i) het is gericht op de uitvoering van een collectieve renovatie, (ii) het betreft een nieuwe samenwerkingsvorm, (iii) het gaat door binnen een specifieke wijk en (iv) het wordt uitgevoerd met oog voor sociale diversiteit.
• Het organiseren van klimaattafels met als focus renovatietrajecten resulteert in een renovatietraject op maat van elke woning voor 50 per 1.000 huishoudens voor het einde van 2025. De voordelen van een collectieve uitvoering dienen op de klimaattafel reeds gekwantificeerd te worden en de opvolging dient gewaarborgd te worden.  
• Een verdubbeling en versnelling voor de doelstelling van werf 2: ‘1 coöperatief/participatief hernieuwbaar energieproject per 500 inwoners tegen 2030’: minstens 36 kWp in plaats van 18 kWp per 500 inwoners, waarvan 18 kWp per 500 inwoners wordt gerealiseerd voor einde 2025. 
• Toegang tot de activiteiten van een energiegemeenschap operationaliseren voor 1 per 500 inwoners voor einde 2025.

De Vlaamse overheid engageert zich om:

• Een sterke kennisoverdracht te organiseren tussen lokale besturen met de eerste leerlessen uit de 11 lopende wijkverbeteringscontracten wat betreft het vernieuwd instrumentarium in het kader van de werkplatformen (deze gaan van start in 2023);
• De beoogde wijkrenovatietool uit te breiden met de ontwikkeling van een digitaal platform (de ‘Digital Twin’) waarbij (i) databronnen gecombineerd worden met de best beschikbare instrumenten en analyses (zoals bijvoorbeeld warmtezoneringskaarten) en (ii) waarop publieke of private instrumenten kunnen aansluiten (overheden, Energiehuizen, bouwsector, applicatie- en softwarebedrijven, …). Deze wordt niet enkel aan lokale besturen aangereikt, maar kan dus ook gekoppeld worden met Energiehuizen om renovatietrajecten procesmatig te begeleiden;
• Het aanbieden van een technische assistentiehub om lokale besturen en hun OCMW’s te ondersteunen in het opstarten van lokale energiegemeenschappen waarbij activiteiten ten gunste van mensen met risico op energie-armoede kan worden uitgerold. De hub wordt aanbesteed in 2023 en zal zich inzetten voor het inhoudelijk technische, het aanbestedingsmatige, juridische en financiële maatwerk bij de realisatie van de activiteiten van de energiegemeenschap.  
• Het voorzien van een additionele budgettaire impuls van 16 miljoen euro voor de capaciteit bij lokale besturen ter realisatie van de versterkte engagementen in de komende twee jaren, i.e. 9 miljoen in 2023 en 7 miljoen in 2024.

De steden en gemeenten kunnen intekenen voor het LEKP 2.1 tussen 2 april tot 5 juli 2023. Gezien de onzekerheid over wanneer de steunmaatregelen in voegen zullen treden is dit een zeer korte termijn om een gefundeerde beslissing te maken. Op deze grond lijkt het erg onzeker of we de gevraagde doelstellingen kunnen verwezenlijken binnen de vooropgestelde termijn van de doelstellingen in het LEKP 2.1. 

Een decreet voor het LEKP is in finale fase van opmaak. Hierdoor zal het klimaatbeleid dat de lokale besturen ondersteunt structureel aangepakt worden, wat we aanmoedigen. Indien er toch nog een nieuwe 'versie' van het LEKP aankomt hopen we, indien de haalbaarheid van de doelstellingen ervan op dat moment positief ingeschat wordt, ook nog te kunnen intekenen voor het LEKP 2.1. Dit kon in elk geval wel voor LEKP 1.0 en LEKP 2.0 toen de volgende versie uitkwam. Het is een assumptie dat dit consequent zou doorgetrokken worden.

We zullen wél, zoals door Vlaanderen aangemoedigd, extra inzetten op de verwezenlijking van een sociaal klimaatbeleid met als doel zo veel mogelijk burgers uit de energie-armoede te houden. We zullen ons dus structureel en voortdurend inzetten om de LEKP 2.0 doelstellingen van werf 2, en specifiek de ondersteuning voor de meest kwetsbare burgers in deze context, te verwezenlijken.