2024_GR_00127 - Berlaarbaan Fase III - Aanleg riolering Berlaarbaan-Beukheuvel-Zoetewei-Mechelbaan: engagementsverklaring - Goedkeuring

Feiten en context

Om de Europese kwaliteitsdoelstellingen voor de waterlopen dichterbij te brengen (met concrete reductiedoelstellingen tegen 2027 en 2033) gaf de Vlaamse Regering Aquafin (AQF) recent een coördinerende rol om de bovengemeentelijke investeringen te organiseren en te plannen om tot snellere ecologische resultaten te komen. Hierbij stemmen zij maximaal doelstellingen van lokale stakeholders af met bovengemeentelijke infrastructuurprojecten. https://www.aquafin.be/nl-be/rioolbeheerders/voor-alle-gemeentenen-rioolbeheerders/een-match-tussen-gemeentelijke-en-bovengemeentelijke-investeringen

AQF vertrekt hierbij vanuit de investeringsplannen van de gemeenten en koppelt er bovengemeentelijke projecten aan die op het vlak van scope, timing en/of budget een synergie betekenen. Het eigenlijke ontwerp start pas nadat er een uitgesproken engagement is van alle betrokken partijen. Door al bij opmaak van dat engagement rekening te houden met mogelijke risico’s, verwacht AQF dat de doorlooptijd van een project zal verkorten tussen ontwerp en uitvoering. Het ontwerp van de projecten zal ook beter kunnen beantwoorden aan de meest actuele visie en inzichten.

Het infrastructuurproject Beukheuvel-Mechelbaan/Berlaarbaan in Lier, Duffel en Sint-Katelijne-Waver (SKW) voldoet aan bovenstaande vereisten en werd daarom door AQF tot een projectplan en engagementsverklaring uitgewerkt in samenspraak met de gemeentelijke rioolbeheerder Pidpa (in Lier, Duffel en SKW), de 3 gemeenten zelf en AQF. 

Het projectplan omvat inhoudelijk per deelnemende partij:

1. Aquafin: aanleg verbindingsriolering vanaf Duffel tot aan het verplaatste overnamepunt op het kruispunt Beukheuvel - Mechelbaan;
2. Duffel: aanleg fietspaden langs Beukheuvel/Hoogstraat en vernieuwen wegenis;
3. Lier: aanleg fietspaden Beukheuvel, Mechelbaan en vernieuwen wegenis in de zijstraten;
4. Sint-Katelijne-Waver: aanleg fietspaden en vernieuwen wegenis;
5. Pidpa: wegenis- en en rioleringswerken in Beukheuvel (enkel zijstraten), Berlaarbaan/Mechelbaan, Zoetewei/Soeteweide (deel), Beekstraat (deel), Boterhoek, Klavervelden, Scherpenbos, Donderheide (deel), Voorbos.

In het projectplan zelf wordt het project geografisch en inhoudelijk afgebakend. In totaal worden 673 IE aangesloten op een gescheiden rioleringsstelsel. Tevens worden de doelstellingen per partij opgelijst en de kritische factoren in het project bepaald. Ook wordt een raming opgesteld per deelnemende partij. 

Voor Sint-Katelijne-Waver omvat het project:

Aanleg gescheiden gemeentelijke riolering (zwarte lijnen op afbeelding) voor rekening van Pidpa-HidroRio:

• Berlaarbaan vanaf kruispunt Zoetewei tot Klavervelden;
• zijstraten Berlaarbaan zijnde Klavervelden, zijweg Berlaarbaan 480-482, Boterhoek van Berlaarbaan tot huisnr. 14, Zoetewei van kruispunt tot huisnr. 14;
• deze werken werden opgenomen in de reeds goedgekeurde studie-opdracht van Pidpa;
• de mogelijkheid op rioleringssubsidie van deze werken vanuit de VMM is zeer realistisch gezien de koppeling met het bovengemeentelijk project van AQF. De subsidie bedraagt dan 75% van de zuivere rioleringsgerelateerde werken. Bovendien is het wegherstel voor de riolering (in de praktijk een volledige rijbaanhelft) dan vrijgesteld van BTW. 

Aanleg fietsinfrastructuur langs Berlaarbaan voor rekening van de gemeente:

• Afhankelijk van het al dan niet conform inrichten van de fietsinfrastructuur is er een mogelijkheid tot subsidie voor aanleg van de fietspaden via de Provincie Antwerpen. Het fietspad is gelegen op een functioneel fietsroute netwerk. De subsidie voor de aanleg van de fietspaden zou, indien conform aangelegd en na goedkeuring door de provincie, voor 90% van de aanlegkost gesubsidieerd kunnen worden;
• Een kritische factor is hierbij de beschikbare rooilijnbreedte. In de reeds goedgekeurde ontwerpstudie van Pidpa (CBS 8 april 2024) wordt een raming voorzien voor de aanleg van deze fietspaden en dient een economisch optimum bepaald te worden om de rooilijn al dan niet te realiseren (innames vs. conforme fietspaden);

Aanleg fietsinfrastructuur langs Zoetewei:

• Dit maakt onderwerp uit van een afzonderlijke studie die reeds in uitvoering is door studiebureau Sweco samen met de gemeenten Putte en SKW. Mogelijks kunnen deze later samengevoegd worden richting uitvoering.

Fasering

Rekening houdend met de doelstellingen van alle betrokken partijen en de te doorlopen fases werd een kritisch pad timing opgemaakt. Dit resulteert in volgende gewenste lange termijn timing:

• Proefstel gronden en vergunningen 4de kwartaal 2026;
• Einde ontwerp 2de kwartaal 2027;
• Aanbesteding 4de kwartaal 2028;
• Start der werken 4de kwartaal 2029;
• Voorlopige oplevering 1ste kwartaal 2032.

Recente Vlaamse wetgeving verplicht de steden en gemeenten tot opmaak van een meerjarenplan inzake het behalen van reductiedoelstellingen gekoppeld aan de cyclus voor de opmaak van de gemeentelijke begroting. Bovendien kan er sinds het Verzameldecreet Water van 26 april 2024 gehandhaafd worden door de Vlaamse overheid bij lokale besturen op het niet naleven van deze doelstellingen. 

Het infrastructuurproject Berlaarbaan-Beukheuvel-Mechelbaan-Zoetewei is gezien het bovengemeentelijk aandeel en het gemeente-overschrijdend karakter in zijn totaliteit één van de grootste projecten die Sint-Katelijne-Waver en de betrokken gemeenten de komende jaren zouden uitvoeren (grootteorde 23 à 25 miljoen euro over alle partners heen). Dit project heeft een belangrijk aandeel in het realiseren van de reductiedoelstellingen op de waterlopen tegen 2033, het sluit 673 IE aan op een waterzuivering. Inwoners die nu rechtstreeks lozen op een waterloop.

Gelet op de financieel grote schaal van het project is er mede door het bovengemeentelijk aandeel van Aquafin een zeer reële kans op rioleringssubsidies voor aanleg van het opwaarts gemeentelijk rioleringsstelsel. Dit zorgt voor een aanzienlijke subsidie (75%) en opportuniteit. Bovendien gebeurt de aanleg van de bovengemeentelijke riolering in Beukheuvel volledig op kosten van Aquafin.

De dienst openbare werken adviseert dan ook aan het college om de engagementsverklaring en het geïntegreerd projectplan ter goedkeuring te ondertekenen en zich maximaal in te spannen de nodige budgetten voor aanleg van de riolering (en wegherstel) te voorzien in de meerjarenplanning van de gemeentelijke begroting.

De studie voor de aanleg van nieuwe fietspaden binnen het projectgebied wordt dan ook best mee opgestart, dit gebeurde reeds door de goedkeuring van het college. Gunning van deze ontwerpopdracht is door Pidpa voorzien september 2024. Het economisch optimum tussen innames, conformiteit van de fietsinfrastructuur en de kans op fietspadsubsidies (90%) dient hierin bepaald te worden. De uiteindelijke aanlegkost van de fietspaden wordt in het projectplan van AQF niet begroot en zal onderdeel uitmaken van het voorstel meerjarenplan 26-31 nadat een eerste raming uit de reeds goedgekeurde studie bekend is

Zeer recent, op 8 april 2024, werd het Besluit van de Vlaamse Regering over de invulling van de gemeentelijke saneringsverplichting voor rioolbeheerders van kracht.

● Het besluit legt openbare dienstverplichtingen vast voor de rioolbeheerders voor de invulling van de saneringsverplichting op het gemeentelijk niveau. Deze zijn nodig voor de verdere uitbouw en optimalisatie van het gemeentelijke rioleringsnet en het goede beheer ervan.

● De opmaak van een meerjarenplan gekoppeld aan de cyclus voor de opmaak van de gemeentelijke begroting staat centraal en moet enerzijds de rioolbeheerder voldoende flexibiliteit geven en anderzijds de Vlaamse overheid via een efficiënte resultaatgerichte aansturing meer garantie geven voor een verhoogde dynamiek op het terrein.

● Wat betreft beheer worden taken toegewezen op vlak van asset management en het structureel aanpakken van de problematiek van overstorten.

● Er worden duidelijke plandoelstellingen gevraagd van de rioolbeheerders tem 2027 en de periode 2026-2031. Naast het BVR keurde het Vlaams Parlement het Verzameldecreet Water goed, dat op 26 april 2024 werd bekrachtigd. Dit decreet bevat onder andere:

● Beroepsmogelijkheid voor machtigingsaanvragen op publieke grachten (wijziging wet onbevaarbare waterlopen).

● Juridische verankering van gemeentelijke verantwoordelijkheid voor hemelwater- en droogteplannen. Het recht op rioolsubsidies is gekoppeld aan de opmaak van dit plan.

● Handhavingsmaatregelen voor gemeenten die hun meerjarenplannen of openbare dienstverplichtingen niet nakomen wanneer zij de reductiedoelstellingen op de waterlopen niet halen. De uitvoering van het project Mechelbaan-Beukheuvel levert een zeer belangrijke bijdrage aan het halen van deze nieuwe verplichtingen.